Bez względu jaki strop wybierzesz, czy z elementów prefabrykowanych czy monolityczny żelbetowy, do jego montażu niezbędne jest zastosowanie dźwigarów, zwanych potocznie dokami budowlanymi czy też legarami. Z jakich materiałów wytwarza się dźwigary? Jak wygląda montaż dźwigarów i ich demontaż? A wreszcie: czy lepiej zdecydować się na wynajem dźwigarów czy zakup?
Każda budowa to ogromne przedsięwzięcie, czasochłonny i wielopłaszczyznowy proces, który wymaga przeprowadzania wielu operacji, odpowiedniego przygotowania organizacyjnego i logistycznego. W końcu każdy element ma duże znaczenie zarówno dla wyglądu budynku, jak i bezpieczeństwa użytkowania. Jedną z istotniejszych części każdej budowli jest strop czyli poziomy element konstrukcyjny, oddzielający od siebie kolejne kondygnacje budowli, ale także, przy odpowiednim przygotowaniu, może stać się on płaskim dachem. Zadaniem stopu jest odpowiednia izolacja pomieszczeń na poszczególnych kondygnacjach, termiczna oraz akustyczna. Jednym z ważniejszych parametrów jest jednak jego wytrzymałość, ponieważ musi on przenosić znaczne obciążenia. Od wytrzymałości zależy także rozpiętość stropu, czyli wielkość danego pomieszczenia bez słupów i podciągów.
Bez względu jaki strop wybierzesz, czy z elementów prefabrykowanych czy monolityczny żelbetowy, do jego montażu niezbędne jest zastosowanie dźwigarów, zwanych potocznie dokami budowlanymi czy też legarami. Tak jak w każdej branży warto się upewnić, żeby były one dobrej jakości bo od tego zależy również bezpieczeństwo ludzi pracujących na budowie. Sprawdzone marki to np. Peri, Doka czy dźwigar Boguc Construction.
Dźwigar to element nośny stosowany w budownictwie. Jest to główna pozioma podpora konstrukcji, która podtrzymuje mniejsze belki. Dźwigary często mają przekrój poprzeczny belki dwuteowej złożony z dwóch pasów nośnych oddzielonych środnikiem stabilizującym, ale mogą również mieć kształt zamknięty, kształt litery Z lub inne formy. Tyle jeśli chodzi o suchą definicję. A do czego faktycznie służy dźwigar? Przyjrzyjmy się jego rodzajom i zastosowaniom w budownictwie przemysłowym i mieszkaniowym.
Zadaniem doków budowlanych jest podparcie i mocowanie szalunków stropowych w pozycji pionowej lub skośnej. Szalunek to forma do której wlewa się beton , nadąć mu zamierzony kształt. W zależności od producenta szalunki mogą się różnić, jednak jest kilka uniwersalnych elementów. Jednym z nich jest płyta szalunkowa, która utrzymuje wylany beton. Najczęściej wykorzystywana jest do tego sklejka wodoodporna z drzewa topolowego lub brzozowego. Cechują ją odporność na rozciąganie oraz zginanie. Jest to produkt wielokrotnego użytku, łatwy w montażu i stosunkowo lekki.
Drugim elementem szalunku jest dźwigar, który podtrzymuje sklejkę wraz z betonem na odpowiedniej wysokości i pod odpowiednim kątem, do momentu zastygnięcia mieszanki. Ponieważ jest to ciężka konstrukcja, ważne jest aby była odpowiednio zabezpieczona przez obsuwaniem czy zapadnięciem. Od dźwigarów zależy więc jakość stawianej konstrukcji i bezpieczeństwo.
Z jakich materiałów wykonuje się dźwigary?
W zależności od przeznaczenia wykorzystuje się dźwigary wykonane z metalu lub drewna. W przypadku stropów, ścian i słupów najczęściej wybiera się dźwigary drewniane ze względu na ich niewielką wagę. Ułatwia ona w znaczącym stopniu ich montaż i przenoszenie tego typu elementów.
Dźwigary produkowane są z drewna iglastego, zazwyczaj sosnowego, jodłowego lub świerkowego. Ten rodzaj drewna charakteryzuje duża wytrzymałość oraz elastyczność. Powinien być to materiał ściśle wyselekcjonowany, pochodzący ze zrównoważonych upraw.
W celu wydłużenia żywotności doków budowlanych stosuje się różne zabiegi. Po pierwsze pokrywane są one farbą wodoodporną oraz środkami antygrzybicznymi. Zabezpiecza to element przed gniciem, pękaniem oraz zwiększa odporność na zmienne warunki atmosferyczne. Dodatkowo na rynku dostępne są również dźwigary, których końce okute są tworzywem sztucznym o właściwościach amortyzacyjnych. Zabezpiecza to belkę przed uszkodzeniami mechanicznymi.
Uniwersalny drewniany dźwigar szalunkowy o wysokości całkowitej 20 cm, oraz szerokości 8 cm, dostępny jest w wielu długościach. Ułatwia to dopasowanie do projektu.
Montaż dźwigarów
Tak przygotowany dźwigar należy zamontować. Jak to zrobić, z czego składa się cała konstrukcja?
Podstawą jest podpora budowlana (sztyca), na której opierają się wszystkie elementy konstrukcji. Od sztyc zależy wytrzymałość całego systemu szalunkowego. Oprócz podparcia dźwigarów, nadają się też do wsparcia nadproży lub balkonów.
Budowa teleskopowa podpór budowlanych oraz duży wybór wymiarowy, pozwala na dokładne dopasowanie wysokości względem założeń projektowych. Aby zwiększyć stabilność podpory, oraz zabezpieczyć ją przed przewróceniem, należy podeprzeć ją trójnogiem budowlanym, wpłynie to znacznie na zwiększenie bezpieczeństwa podczas prac szalunkowych. Przyjmuje się by na budowie stosunek podpór podpartych trójnogami do tych nie podpartych wynosił 1:3. Elastyczność produktu sprawia że można go ustawić pod dowolnym kątem, co umożliwia ustawianie ich przy ścianach oraz narożnikach.
Na wierzchołku podpory, poprzez wsunięcie trzpienia, montowana jest głowica. Rozstaw prętów, bądź kątowników (zależy od wybranego rodzaju głowicy, zwanej również koroną budowlaną) pozwala na stabilne ułożenie dźwigara. Dużą zaletą jest możliwość obrotu głowicy o 90 stopni, dzięki czemu możliwe jest równoległe ułożenie dwóch dźwigarów. W ten sposób możliwe jest łączenie belek w dowolną długość, bez konieczności stosowania dodatkowych podpór.
Teraz należy zamontować dźwigary, co wymaga odpowiedniego ustawienia wysokości podpór wraz z zamontowanymi wcześniej głowicami. Następnie należy rozmieścić podpory tak, aby podpierały zakończenia dźwigarów, lub tam gdzie będzie występowało ich łączenie. Gdy wszystko jest gotowe, można przystąpić do instalacji dźwigarów na głowicach. Dźwigary muszą być prawidłowo wypoziomowane i zabezpieczone przed przemieszczaniem się.
Dźwigary (Boguc Construction) mogą być montowane zarówno ręcznie, jak i przy użyciu specjalistycznego sprzętu. Montaż ręczny polega na użyciu odpowiednich narzędzi i jest często stosowany przy mniejszych budowach lub przy ograniczonym dostępie do specjalistycznego sprzętu. Natomiast montaż przy użyciu specjalistycznego sprzętu polega na użyciu dźwigów, żurawi lub podnośników, do ustawienia i przykręcenia dźwigarów do podpór. Taki sposób montażu jest często stosowany przy większych budowach, gdzie użycie ręcznego sprzętu byłoby trudne lub niemożliwe.
Demontaż dźwigarów
Do rozszalowywania należy przystąpić gdy beton osiągnie min. 70% swojej wytrzymałości końcowej. Wówczas cała struktura jest na tyle stabilna, że nie powinna ulec uszkodzeniu. Warto zaznaczyć, że parametr ten dotyczy nie tylko stropów, ale również ścian, słupów i innych konstrukcji. Zbyt wczesny demontaż może doprowadzić do odkształceń, do spękania betonu co wyraźnie osłabia jego trwałość, a w skrajnych przypadkach może spowodować zawalenie się całej konstrukcji. Jeśli zatem konstrukcja ma być trwała i pozbawiona wad, należy przestrzegać czasu utrzymywania deskowania.
Podczas rozszalowywania należy postępować zgodnie z określonymi zasadami. W pierwszej kolejności należy opuścić podpory. Jest to możliwe dzięki zastosowanemu mechanizmowi szybkiego opuszczania. Mechanizm ten pozwala obniżyć deskowanie, co umożliwia bezpieczne usunięcie dźwigarów, bez ich uszkodzenia. Do wykonania tego zadania konieczne jest wykorzystanie wideł montażowych. Kolejnym krokiem jest odłączenie trójnożnych stojaków podpierających.
Szalunki betonowe są bardzo podatne na zabrudzenia dlatego warto je czyścić profesjonalnymi środkami do tego przeznaczonymi. Tak przygotowane elementu należy ułożyć na specjalnie przygotowanych paletach oraz koszach transportowych.
Omówiony tu rodzaj drewnianego dźwigara stropowego jest najbardziej popularny, ale warto pamiętać, że nie jedyny. W zależności od wznoszonej konstrukcji wyróżniamy również dźwigar jako element konstrukcyjny (np. wiązar dachowy) oraz jako fragment budowli (dźwigar mostowy, stanowiący zazwyczaj przęsło mostu). Każdy z nich ma za zadanie przenoszenie obciążenia konstrukcji na podpory główne takie jak np. ściany, słupy lub filary.
Kupno nowych czy używanych dźwigarów? A może wynajem?
To pytanie wywołuje wiele dyskusji i wielu wykonawców zadręcza się, czy lepiej kupić, czy wynająć. Niektórzy kontrahenci są zdecydowanie przeciwni wynajmowaniu sprzętu, argumentując, że czynsz to „martwy pieniądz”, podczas gdy zakupiony sprzęt nie tylko zaspokaja potrzeby operacyjne, ale także dodaje firmie cennego zasobu. Inni kontrahenci uważają, że opcja wynajmu oferuje bardziej elastyczną i mniej ryzykowną opcję niż zakup, który wiąże duże kwoty kapitału i obciąża przepływy pieniężne.
Kupowanie sprzętu zwykle ma sens, jeśli istnieje ciągłe zapotrzebowanie, które trwa przez znaczny okres czasu. Większość ekspertów branżowych sugeruje, że jeśli sprzęt jest potrzebny przez 9 miesięcy lub dłużej, bardziej opłacalny jest zakup, niż jego dzierżawa. Jednak nie tylko to powinno być czynnikiem decydującym. Zakup nowych szalunków lub tylko jego elementów, w tym dźwigarów, wiąże się z dużym nakładem finansowym, a wysokie koszty początkowe mogą mieć negatywny wpływ na kapitał obrotowy, co z kolei może mieć katastrofalne skutki.
Z drugiej strony, kupując odpowiedni, dobrej jakości sprzęt, firma zyskuje majątek i zasób. Można również rozważyć kupno dźwigarów używanych. Jeśli są one odpowiednio przechowywane i poddane renowacji, powinny nam służyć jeszcze długie lata, a koszt nabycia będzie znacznie niższy. Sprzęt daje wykonawcy możliwość faktycznego wykonania pracy, a biorąc pod uwagę długoterminowe oszczędności, powinien pomóc wykonawcy zarówno w osiągnięciu większej rentowności jak i konkurencyjności w przetargach. Przy dużej inwestycji wykonawcy zawsze ryzykują, że sytuacja na rynku ulegnie pogorszeniu, jednak na całym świecie istnieje duże zapotrzebowanie na dobrej jakości używany sprzęt, a wykonawca może łatwo sprzedać swoje dźwigary.
Z drugiej strony żyjemy w świecie stale rosnącej dostępności i wyboru, w którym ekonomia współdzielenia umożliwia dzielenie się zasobami poprzez ich wynajem. Takie aktywa obejmują różne sektory: elektroniczny, motoryzacyjny, odzieżowy oraz właśnie budowlany. Istnieją również platformy, na których można wypożyczyć potrzebne elementy szalunkowe czy rusztowania. Innymi słowy, żyjemy w świecie, w którym posiadanie aktywów jest coraz mniej ważne, a wartość polega bardziej na możliwości korzystania z właściwego produktu we właściwym czasie i tylko przez taki czas, w jakim jest to potrzebne. Przykładowo w firmie Boguc Construction dźwigary można wydzierżawić z dostawą na budowę na konkretny czas i nie trzeba ponosić kosztu ich zakupu. W sytuacji gdy ktoś woli jednak kupić dźwigary po zakończonej budowie może zmienić zdanie i jednak w tej samej firmie je sprzedać. W obecnych czasach możliwości jest tyle ile potrzeb a rynek budowlany jest bardzo elastyczny.
